گفتوگوی پایگاه خبری دیدار قم با مدیر مسئول شورای دین پژوهان و دبیرکل مجمع جهانی شیعه شناسی درباره شخصیت فقهی، میراث علمی و تأثیرات جهانی مرجعیت مرحوم شیخ الفقهاء آیتالله العظمی شیخ لطف الله صافی گلپایگانی اعلی الله مقامه الشریف
✍️ سید مرتضی منافی
در سالروز رحلت آن فقیه شامخ اهل بیت و عالم ربانی و نظر به سابقه ارتباطات مستمر و تشویقات و حمایت های دائمی آن مرجع بزرگوار از فعالیت های جهانی دین پژوهان و تلاشهای مجمع جهانی شیعه شناسی، پایگاه خبری دیدار قم گفتوگویی با دکتر آیت پیمان ترتیب داد که مشروح آن به شرح ذیل به علاقه مندان ارائه می شود.
لطفاً در ابتدا درباره شخصیت علمی و خدمات فقهی آیتالله العظمی صافی گلپایگانی توضیح دهید.
با تسلیت سالروز شهادت امام هادی علیه السلام و تقارن ارتحال حضرت شیخ الفقهاء العظام عالم و مرجع عالیقدر شیعه آیتالله العظمی لطفالله صافی گلپایگانی و تشکر از خبرنگاران فرهیخته، باید عرض کنم که معظم له یکی از برجستهترین مراجع تقلید عصر ما و شخصیتی جامع در علوم اسلامی بودند. ایشان اگرچه از محضر اساتیدی همچون آیتالله العظمی بروجردی بهره بردند ولی با نبوغ ویژه نقش مشاور و مسئول استفتاء ها و بسیاری از پاسخ ها و امور علمی استاد خود بودند و در کنار تبحر فقهی، در کلام، مهدویت، اخلاق و اصول نیز مرجعی بیبدیل بودند. تألیفات فراوان ایشان در حوزههای مختلف، از جمله کتاب ارزشمند “منتخبالأثر فی الإمام الثانی عشر”، نشاندهنده عمق نگاه علمی و تعهد ایشان به ترویج معارف اهلبیت (علیهم السلام) است.
آن مرجع راحل همچنین با نگارش رسالههای فقهی جامع، پاسخ به استفتائات و تربیت شاگردان فراوان، در زنده نگه داشتن میراث علمی شیعه نقش بسزایی داشتند و در بین فقهاء عظام تنها شخصیتی است که خداوند بیش از ۷۰ سال فقاهت و بیش از سی سال مرجعیت را به ایشان اعطاء فرمود و تا اخرین روز حیات با کمال حافظه و قدرت بیان و تسلط به زعامت و مرجعیت عمل کرد و این چنین توفیقی معجزه گونه است.
با توجه به حضور بین المللی و جهانی بودن مسئولیت جنابعالی، آیتالله العظمی صافی گلپایگانی چه نقشی در عرصه بینالمللی ایفا کردند؟
آیتالله العظمی صافی گلپایگانی تأثیرات عمیقی در عرصه بینالمللی داشتند. ایشان همواره با علمای شیعه و اهل سنت در سراسر جهان ارتباط داشتند و تلاش میکردند تا وحدت اسلامی را تقویت کنند. و بر مکتب فقاهت بروجردی بزرگ عمل میکردند و با ارسال پیامها و مکاتبات علمی به علما و مراکز مهمی چون الازهر، علمای شبهقاره هند و پاکستان و دیگر کشورها، نگاه وحدتگرایانه خود را گسترش دادند.
آثار ایشان، از جمله در حوزه مهدویت، به زبانهای مختلف ترجمه شد و در میان مسلمانان جهان شناخته شد. ترجمه کتابهای ایشان به عربی، اردو، انگلیسی و دیگر زبانها سبب شد تا اندیشههای شیعه در سطح گستردهتری معرفی شود. بسیار پیگیر مسایل شیعیان جهان بودند و تیزبینانه به وقایع خوب و بد موثر در سرنوشت شیعیان جهان واکنش نشان میدادند و موضع میگرفتند و کنشگران موثر شیعه را دائم تشویق میکردند و هر وقت ما فعالیت خوبی در جهان به انجام میرساندیم خودشان احظار و تشویق و ترغیبمان میکردند و برای ما مایه دلگرمی می شدند.
آثار ایشان چه جایگاهی در میان علمای جهان اسلام دارد؟
آثار آیتالله صافی گلپایگانی در میان علمای جهان اسلام، چه در حوزه شیعه و چه در میان اهل سنت، مورد احترام بود. کتاب “منتخبالأثر”، که به بررسی اسناد روایات مربوط به امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) میپردازد، در بسیاری از حوزههای علمیه جهان و در نزد مهدویت پژوهان و امامت پژوهان جهان بهعنوان منبعی معتبر شناخته میشود.
همچنین کتابهای فقهی و اصولی ایشان در دانشگاهها و کتابخانههای معتبر جهان اسلام نگهداری و تدریس میشود. بهعنوان مثال در حوزههای علمیه نجف، قم و حتی برخی مراکز علمی مصر و هند، آثار ایشان بهعنوان منابع مرجع استفاده میشود.
بعد از رحلت ایشان، این میراث چگونه حفظ و ترویج میشود؟
بیت معظم له با مدیریت عالی فرزند برومند و فقیه ایشان، آیتالله شیخ محمدحسن صافی گلپایگانی استاد برجسته حوزه با جدیت و دقت در حال حفظ و ترویج میراث پدر بزرگوارشان هستند. ایشان با ادامه مسیر علمی آیتالله العظمی صافی، به تدریس دروس خارج فقه و اصول میپردازند و روش فقهی پدرشان را برای طلاب تبیین میکنند.
ایشان همچنین نقش مهمی در جمعآوری و تنظیم و انتشار آثار آیتالله صافی دارند. بسیاری از آثار منتشر نشده یا نیازمند بازبینی علمی توسط ایشان تکمیل و آماده چاپ شده است. نظارت بر ترجمه آثار پدرشان به زبانهای مختلف نیز یکی از فعالیتهای مهم ایشان است.
چه اقداماتی برای ترویج اندیشههای اخلاقی و معنوی آیتالله صافی انجام شده است؟
آیتالله محمدحسن صافی گلپایگانی با برگزاری جلسات و سخنرانیها، و مصاحبه های خوب ایشان و شاگردان والد معظم شان تلاش میکنند ابعاد اخلاقی و معنوی شخصیت آیتالله صافی را بیشتر به جامعه معرفی کنند. ایشان بهویژه بر موضوع مهدویت تأکید ویژهای دارند و با شرکت در کنفرانسها و انتشار مقالات علمی، فرهنگ انتظار و عدالتخواهی را گسترش میدهند.
همچنین ایشان در تلاشاند تا نهادهای خیریه و فرهنگی که توسط آیتالله صافی تأسیس شده بود، تقویت و گسترش دهند.
آیا نهادی برای تداوم این میراث تأسیس شده است؟
تأسیس نهادی به نام آیتالله العظمی صافی گلپایگانی از برنامههای مورد نظر بیت معظم له بوده است. این نهاد میتواند به پژوهش در آثار و اندیشههای ایشان بپردازد و زمینه برگزاری همایشها، انتشار کتب و مقالات و ارائه خدمات فرهنگی را فراهم کند. این بنیاد میتواند پایگاهی برای معرفی اندیشههای ایشان به جهان اسلام و فراتر از آن باشد.
در پایان، اگر بخواهید پیام کوتاهی از آیتالله صافی برای جامعه امروز نقل کنید، چه خواهید گفت؟
یکی از پیامهای محوری آیتالله العظمی صافی گلپایگانی این بود که مسلمانان باید با تمسک به قرآن، سنت پیامبر اکرم و تعالیم اهلبیت (علیهم السلام)، در مسیر وحدت، عدالت، و حقیقت حرکت کنند. ایشان همیشه میفرمودند: “انتظار، امید است؛ و امید، زندگیبخش انسانهاست.” این پیام همچنان راهنمای مسلمانان در مسیر اعتلای انسانی و دینی است.
- نویسنده : سید مرتضی منافی
