هر اندازه دنیای امروز به پیش می‌رود ضررت توجه به مسایل زیست محیطی پررنگ تر می‌شود. مطابق آخرین گزارش مؤسسه بار بیماری‌ها به ترتیب ۲۲ درصد از مرگ‌های ناشی از سکته مغزی، ۲۱ درصد از مرگ‌های ناشی از بیماری‌های ایسکمیک قلبی IHD)، ۲۲) درصد از مرگ‌های ناشی از سرطان ریه، ۲۲ درصد از مرگ‌های ناشی از دیابت و ۲۴ درصد از مرگ‌های ناشی از بیماری‌های مزمن انسداد ریوی (‎(COPD در کشور ایران به دلیل مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق PM۲.۵ هوای آزاد است.

طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت بیش از ۹۲ درصد از مردم جهان در مناطقی زندگی می‌کنند که میزان غلظت آلاینده‌های موجود در هوا در این مناطق از رهنمود این سازمان بالاتر است و سالیانه ۶.۷ میلیون انسان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند و به طور میانگین ۱۲ درصد از مرگ‌های سالیانه در جهان منتسب به آلودگی هوا است.

آلودگی هوا به عنوان مهم‌ترین فاکتور خطر محیطی بر سلامت انسان و چهارمین عامل مرگ زودرس و دومین عامل مرگ ناشی از بیماری‌های غیرواگیر مانند بیماری‌های ایسکمیک قلبی، سکته مغزی و سرطان ریه در جهان شناخته شده است.

سالیانه به طور تقریبی ۵۴۰ هزار کودک زیر پنج سال در دنیا به علت مواجهه با آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند.

درایران بیش از ۴سال از تصویب قانون هوای پاک و یا قانون نفس می گذرد اما مردم قم همچنانن با چالش آلودگی هوای قم درگیر هستند.

برای اطلاع از وخامت اوضاع به گفته های سید رضا موسوی مشکینی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قم که  در جلسه گروه کاری مقابله با گرد و غبار که در تاریخ ۱۰ آذرماه ۱۴۰۰گفته است استناد می کنیم وی با بیان اینکه تعداد روزهای آلوده در ۲۵۵ روزگذشته ۵۰ روز بوده و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته حدود دو برابر شده است، اظهار داشت: در سال جاری در حالی که تعداد روزهای پاک و قابل قبول ۲۱ روز کاهش یافته است، شاهد ۴ روز بسیار ناسالم و خطرناک نیز بوده ایم.

متاسفانه این نگرانی وجود دارد که قم در حسرت روزهای هوای  پاک بماند. ۲۹دی ماه به مناسبت روز هوای پاک برای اینکه بدانیم  علت و راهکار به دست آوردن هوای پاک چیست مصاحبه ای را با عباس جعفری فعال محیط زیست و کنشگر اجتماعی انجام شده است که می خوانید

محیط زیست در اولویت نیست

عباس جعفری بیان کرد: در فرآیند برنامه‌ریزی توسعه صنعتی جدا از اینکه حفظ محیط زیست اصلی ترین الویت است، برای دستیابی به توسعه و قرارگرفتن در مسیر آن، شناخت و درک مقتضیات جوامع انسانی و نیازهای آنان در ابعاد مادی و معنوی از حیاتی ترین اقدامات اولیه است.

وی افزود: فعالیت صنایعی با حضور صاحبانی که وابستگی و تعلق خاطری نسبت به حفظ محیط زیست منطقه ندارند ثمره حمایت مدیرانی بوده است که تولیدهای کاذب، صادرات غیر مستقیم سوخت و هوای پاک سرزمینی و اشغالی که عمدتا برای غیر بومیان بوده است را کارنامه موفق و افتخار آمیزی برای خود قلمداد کردند.

نسل آینده باید تاوان بدهد

این فعال محیط زیستی گفت: بی شک هزینه های مستمر تحمیل شده به اکوسیستم و تهدید سلامت جوامع انسانی هرگز با درآمد حاصله از این واحد های آلاینده در استان قم قابل جبران نیست و این نسل امروز و آینده است که باید تاوان بی تفاوتی و عدم مسئولیت پذیری مدیرانی را بدهد.

وی بیان کرد: هوای  شهرک های صنعتی قم به دلیل حضور صنایع فوق آلاینده ای که عمدتا یا سیستم کنترل و پایش آلودگی نداشتند یا صرفا ماکتی ساخته شده بود تا مجوزها اخذ گردد و در بهترین حالت فعالیت بگ فیلترهایی که هر زمان صاحبان این صنایع صلاح بدانند فعال می شود فوق العاده آلوده شده است.

این فعال محیط زیست افزود: در فروردین ماه سال ۱۳۷۷ بود که شرکت شهرکهای صنعتی استان قم فعالیت خود را با احداث شهرک‌های صنعتی شکوهیه و سلفچگان آغاز کرد.

جعفری تصریح کرد: غفلت جامعه مسئولین استانی در آن سالها در جذب سرمایه گذار باعث شد که استان قم مقصد حضور انبوهی از صنایع آلاینده ای باشد که سال‌ها جهت اخذ مجوز پشت درب استان‌های دیگر در انتظار نشسته بودند.

وی با بیان اینکه ممنوعیت فعالیت صنایع آلاینده در شعاع ۱۲۰ کیلومتری تهران، استان قم را به عنوان بهترین گزینه ها درمقابل صاحبان این صنایع با کدام منطق آلایندها مستقر شدند؟

وزن آلودگی هوای قم چقد است؟

این کارشناس افزود: خسارت آلودگی‌های صنعتی به استان قم باید محاسبه شود، هزینه و فایده طرح‌های توسعه صنعتی در استان باید ارزیابی شود کنترل و کاهش اثرات آلودگی کارخانجات و واحدهای صنعتی امروز از مهم‌ترین مسائل استان قم است توسعه کمی شهرک‌های صنعتی باعث شده‌است که نسبت به تعیین تکلیف و ساماندهی صدها واحد صنعتی راکد و متروک که بعضا هیچ وقت وارد مرحله تولید هم‌نشده اند توجهی نشود، این‌ها بیت‌المال و سرمایه ملی است.

وی بیان کرد: تجربه نشان داده‌است مدیران استانی در جذب سرمایه‌گذار جهت احداث واحدهای تولیدی سبز، باتکنولوژی نوین و تولید کننده کالاهای ضروری ضعف داشته اند و رشد بی‌دلیل و الحاقیه های پی در پی باعث شده ‌است در واگذاری زمین های صنعتی به بسیاری از ضوابط و مقررات و توجه و حساسیت‌ لازم صورت نگیرد.

این کارشناس محیط زیست گفت: مخالف توسعه صنعتی در استان قم نیستیم اما این توسعه لجام گسیخته و بی ضابطه صنعتی قم را بلعیده‌ است و امروز هر سمت استان حرکت کنیم صنایع آلاینده قانونی یا غیرقانونی فعال هستند این توسعه صنعتی امروز استان را دچار آلودگی، گردوغبارهای سمی، تشدید فشار بر منابع آبی و در ادامه تهدید سلامت مردم را در پی داشته‌است.

جعفری افزود: متاسفانه تنها زمانی مدیران و مسئولین دولتی به اهمیت آن آگاه می‌شوند که برایشان نگرانی فوری و کوتاه‌مدت درست شود. محیط ‌زیست عملاً از نگاه مدیران استانی یک مانع برای توسعه اقتصادی است و تنها زمانی به سمت محیط‌زیست می‌آیند که برایشان دردسری درست شود بدون تغییرات ساختاری در دیدگاه کلان توسعه اقتصادی که هم باید همساز با طبیعت و ظرفیت‌های آن باشد حل بحران آب و محیط‌زیست در استان قم غیرممکن است.

وی اظهار کرد: محیط‌ زیست یک چالش از جنس درازمدت است که باید با چالش‌هایی از جنس کوتاه‌مدت مانند بیکاری بجنگد، این اشتغال با حضور صنایع آلاینده و آب بر در استان قم پایدار نیست و پیامدهای بحران های محیط‌زیستی حاصل باعث شده است ما یک ویرانه از سرزمین قم را تحویل نسل آینده بدهیم.

این کارشناس تصریح کرد: اکثر مناطق استان قم با بحران شدید بیابان‌زایی افزایش گرد و غبار و کانون‌های فعال تولید ریزگرد، خشک‌سالی، کمبود منابع آبی و تخریب سفره‌های آب زیرزمینی و فرونشست زمین مواجه شده‌اند. این اکوسیستم شکننده تحمل بار این‌همه آلودگی صنعتی به‌ویژه فرآوری ضایعات آهنی و فلزات رنگین را ندارد.

مطالبه از دولت جدید

جعفری  گفت: از دولت جدید تقاضا داریم که تدوین سیاست‌گذاری‌ها فرایند توسعه صنعتی استان به‌گونه‌ای هدایت شود که ضمن حداکثر سازی ارزش افزوده‌ی فعالیت اقتصادی، نظام طبیعت پویایی تعادلی خود را از دست ندهد، زیرا سابقه بهره‌کشی از منابع طبیعی و محیط‌زیست در استان قم به‌نحوی صورت گرفته است که گویا محیط‌زیست یک منبع پایان‌ناپذیر است و استان را با چالش های محیط زیستی جدی مواجه کرده است.

وی با بیان اینکه قم حداقل به ۶ایستگاه سنجش هوا نیاز دارد  تاکید کرد: یکی از مشکلات قم کمبود ایستگاه سنجش آلودگی هوا است چرا که در استان قم شهرکهای صنعتی  نیز به ایستگاه سنجش نیازدارند وجود دو ایستگاه کافی نیست و نمی تواند مناطق آلوده را شناسایی کند.

این کارشناس محیط زیست  گفت: اگر برای وضعیت آلودگی هوای قم تصمیم عاجل گرفته نشود قم در حسرت روزهای پاک  خواهدد ماند.

وزارت بهداشت شعار امسال روزهوای پاک را«هوای پاک، حقوق عامه، ‏اراده ملی» نامگذاری کرده است حقیقت جاری این است آنچه ‌که باعث می‌شود آب و هوای قم از شر آلودگی رها شود شعار نیست بلکه باید اراده همگانی برای بهبود وضعیت محیط زیست قم وجود داشته باشد تا این شهر دوباره بتواند نفس بکشد.